In het onderwijs draait alles om een veilige omgeving waarin leerlingen, studenten, medewerkers en ouders zich gehoord en serieus genomen voelen. Soms ontstaat er echter een situatie die te gevoelig, te complex of te persoonlijk is om direct bij de leiding neer te leggen. Dan is er behoefte aan iemand die luistert, duidt en zorgvuldig meedenkt: de vertrouwenspersoon.

Wat een vertrouwenspersoon op school doet

Een vertrouwenspersoon is onafhankelijk en benaderbaar voor iedereen in de schoolgemeenschap. Hij of zij biedt een veilige plek om zorgen, vragen of ervaringen te delen — van pestgedrag tot integriteitskwesties. Daarbij ligt de focus niet alleen op het individu, maar ook op wat een kwestie kan betekenen in de bredere context van de school.

Het werk gaat verder dan alleen opvang. Een vertrouwenspersoon kijkt, luistert en reflecteert, en bespreekt met de inbrenger van de kwestie welke opties er zijn. Soms is dat puur een luisterend oor, soms het meedenken over vervolgstappen, en soms het zorgvuldig onder de aandacht brengen van signalen op het juiste niveau in de organisatie.

Waarom deze rol van waarde is in het onderwijs

In een school spelen verschillende relaties en belangen door elkaar. Leerlingen, studenten, docenten, ondersteunend personeel en ouders bewegen allemaal in dezelfde omgeving, maar met verschillende perspectieven. Een vertrouwenspersoon helpt om die veelheid aan stemmen te ordenen en om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken — voordat ze escaleren.

Door aanwezig te zijn, te luisteren en waar nodig te adviseren, draagt de vertrouwenspersoon bij aan:

• Psychologische veiligheid voor leerlingen, studenten en medewerkers.

• Vroegtijdige signalering van risico’s voor een gezonde schoolcultuur.

• Een klimaat van respect, openheid en vertrouwen.

Van luisteren naar handelen

De vertrouwenspersoon begint altijd met luisteren. Pas daarna komt het verkennen van mogelijke vervolgstappen. Dit kan variëren van praktische informatie over procedures tot het begeleiden van iemand in een gesprek met de schoolleiding. Het gaat daarbij niet om het overnemen van regie, maar om het bieden van helderheid en het bewaken van autonomie van degene die de kwestie inbrengt.

Preventie en cultuur

Een vertrouwenspersoon is er niet alleen als er iets misgaat. Door aanwezig te zijn bij trainingen, gesprekken of beleidsontwikkeling draagt deze rol ook bij aan preventie. Denk aan bewustwordingssessies over pesten, discriminatie of (seksuele) intimidatie, of het meedenken over beleid dat sociale veiligheid versterkt.

Specialisatie onderwijs

In het onderwijs vraagt het werk van een vertrouwenspersoon specifieke kennis en vaardigheden. Denk aan het werken met minderjarigen en jongvolwassenen, het omgaan met groepsdynamiek in de klas, of het bewaken van grenzen in oudercommunicatie. In onze specialisatie onderwijs besteden we hier uitgebreid aandacht aan, zodat vertrouwenspersonen stevig en met nuance in deze context kunnen werken.

Opleiding en professionalisering

Een goede vertrouwenspersoon beschikt over kernvaardigheden als empathie, actief luisteren, reflectief vermogen, zorgvuldigheid en het kunnen geven van heldere informatie. In onze opleidingen ontwikkelen deelnemers deze vaardigheden én leren zij werken vanuit positionele helderheid: weten wanneer je meebeweegt, en wanneer je stevig moet staan.

Onderwerpen die daarbij aan bod komen zijn onder meer:

• Preventie van ongewenste omgangsvormen.

• Informele en formele klachtafhandeling.

• Omgaan met diversiteit en groepsdynamiek.

• Juridische kaders rond sociale veiligheid.

• Het doorgeleiden van signalen op het juiste niveau.

• Advisering aan schoolleiding of bestuur.

Samen werken aan een veilige school

Een vertrouwenspersoon is geen luxe, maar een basisvoorwaarde voor een gezonde schoolcultuur. Met de juiste kennis, houding en positionering kan deze rol het verschil maken tussen stilzwijgen en constructief gesprek.

Wil je weten hoe wij scholen helpen om deze rol professioneel en met meerwaarde in te vullen? Neem gerust contact met ons op voor meer informatie over onze 2-daagse opleiding en geaccrediteerde 4-daagse opleiding voor vertrouwenspersonen in het onderwijs. Voor geregistreerde vertrouwenspersonen, die in het onderwijs willen (gaan) werken, verzorgen we een BNS De vertrouwenspersoon in het onderwijs.